Otwarcie Forum Spójności i Rozwoju Granicznego Unii Europejskiej

Forum Spójności i Rozwoju Granicznego Unii Europejskiej to wspólna inicjatywa samorządu województwa oraz miasta Białystok. Jej celem jest zaakcentowanie szczególnej roli regionów wschodnich, wyzwań, z którymi się mierzą, oraz oczekiwań względem UE. Odbywa się pod hasłem: „Na styku granic. Zmieniamy wyzwania w szanse regionów”.

– Nasza wschodnia granica to nie rubieże Unii Europejskiej, lecz strategicznie ważna część Europy. To właśnie tutaj, w regionach, które codziennie stoją na pierwszej linii wyzwań wynikających ze zmian geopolitycznych, myśli się o bezpieczeństwie, odporności i spójności całej Unii Europejskiej – mówił marszałek Prokorym. – Województwo podlaskie nie tylko zabezpiecza zewnętrzną granicę Unii, ale buduje też przestrzeń dialogu, innowacji i współpracy. Nie jesteśmy regionem peryferyjnym. Jesteśmy bramą do Europy, do solidarności, do przyszłości.

Jak podkreślił marszałek, forum ma zapoczątkować konkretne działania, w których centrum powinny się znaleźć regiony wschodnie, w tym Podlaskie.

– Chcemy, aby cała Europa zrozumiała, że inwestycje w regiony przygraniczne to inwestycje w jej bezpieczeństwo i spójność. Chcemy też, aby nasz potencjał gospodarczy, akademicki, kulturowy został doceniony i wykorzystany – zaapelował Łukasz Prokorym.

Przypomniał też, że spójność to nie tylko polityka, lecz także konkrety w postaci mostów, sieci i połączeń. I że jako region, wspólnie z partnerami regionalnymi, krajowymi i europejskimi, oczekujemy przyjęcia bardzo konkretnego i solidnego Paktu dla Wschodnich Regionów Przygranicznych UE, strategicznego instrumentu wsparcia. Do apelu marszałka dołączył Tadeusz Truskolaski, prezydent Białegostoku.

– Podlaskie przez lata korzystało gospodarczo z tego, że jest bramą na wschód. W ostatnim czasie ta brama została zamknięta – przypomniał prezydent Białegostoku i współorganizator forum. – Rosyjska agresja na Ukrainę zmieniła sytuację państw granicznych. Polska i pozostałe kraje wschodniej flanki NATO i UE ponoszą tego konsekwencje.

Z tego powodu potrzebujemy różnego rodzaju form wsparcia. Między innymi w ramach europejskich programów rozwoju regionalnego. Adresatem wspomnianych apeli są urzędnicy Komisji Europejskiej. Odniósł się do nich w nagraniu Raffaele Fitto, wiceprzewodniczący KE.

– Robimy wszystko, co w naszej mocy, aby odpowiedzieć na wasze obawy – zapewnił. – Wschodnie regiony graniczne są głównym przedmiotem zainteresowania w ramach śródokresowego przeglądu polityki spójności. Modyfikujemy programy dedykowane wschodnim regionom granicznym, tak aby dostosować je do strategicznych priorytetów Unii Europejskiej. Zapewni to dodatkowe finansowanie wstępne i refinansowanie, a także dodatkowy rok na wdrożenie.

Dodał, że inwestycje w ramach polityki spójności mogą teraz również wspierać działania związane z obronnością, kompetencjami, inwestycjami podwójnego zastosowania oraz ochroną krytycznej infrastruktury. Stało się to możliwe już od czasu przyjęcia we wrześniu pakietu przeglądu śródokresowego. Kolejny krok to zestaw narzędzi wspierających regiony przygraniczne na wschodzie zarówno w krótko, jak i długoterminowej perspektywie.

– Europa musi inwestować w swoją siłę i o tym będzie budżet Unii Europejskiej po 2027 roku – zapowiedział komisarz Piotr Serafin, odpowiedzialny w KE za budżet. – To plan wielkich inwestycji w silną Europę.

Jakich inwestycji? Przede wszystkim w przemysł obronny i kosmiczny – nakłady mają wzrosnąć pięciokrotnie do 130 mld euro, w mobilność wojskową – do 18 mld euro czy inwestycje w ochronę granicy zewnętrznej i zarządzanie migracją – do 34 mld euro (trzy razy większe nakłady). Jak zauważył komisarz Piotr Serafin, będą one służyć wszystkim 27 państwom członkowskim, jednak wschodnie regiony potrzebują ich najbardziej, by przywrócić bezpieczeństwo, także to gospodarcze.

– W grudniu powinny być już znane założenia specjalnego instrumentu, Paktu dla Wschodnich Regionów Granicznych, który po 2027 roku będzie służył regionom. Jestem głęboko przekonany, że wspólnie potrafimy zadbać o nasze interesy – powiedział Jacek Protas, poseł do parlamentu Europejskiego, reprezentujący województwa podlaskie i warmińsko-mazurskie.

Minister rolnictwa Stefan Krajewski przypomniał o korzyściach, jakie Polska odniosła z członkostwa w UE, ale też konieczności przeglądu wielu programów i dostosowaniu ich do współczesnych wyzwań. To między innymi wspomniana polityka spójności, lecz także polityka rolna czy Europejski Zielony Ład. Wojewoda podlaski Jacek Brzozowski zaapelował o to, by Podlaskie nadal uczestniczyło w wielkim gospodarczym sukcesie, jaki był udziałem Polski w ciągu ostatnich 35 lat.

W forum biorą udział m.in. przedstawiciele regionów z takich krajów jak Litwa, Łotwa czy Finlandia, samorządowcy, przedsiębiorcy czy przedstawiciele środowiska naukowego. W jego ramach odbywają się dyskusje na temat bezpieczeństwa rozwoju czy nowych technologii.

Podczas Forum uczestnicy mieli również okazję zapoznać się z Funduszami Europejskimi, ze szczególnym uwzględnieniem programu transgranicznego Interreg NEXT Polska – Ukraina 2021-2027. Strefa informacyjna tego programu była dostępna na miejscu, gdzie pracownicy Regionalnego Punktu Kontaktowego udzielali informacji i odpowiadali na pytania uczestników.

Julia Szypulska
red. Anna Augustynowicz