Projekt Casper, czyli jak zatrzymać ludzi na wsi

Wyludnianie się obszarów poza dużymi miastami to temat, który dotyka prawie 60 proc. terytorium Unii Europejskiej i blisko jednej trzeciej jej mieszkańców. Uwarunkowania demograficzne, takie jak starzenie się społeczeństw i niski przyrost naturalny, w połączeniu z odpływem ludności do większych miast, prowadzą do poważnych wyzwań społecznych i gospodarczych. Depopulacja terenów wiejskich to również poważny problem Województwa Podlaskiego.

Jacek Piorunek podkreślał, że władze regionu, też władze mniejszych samorządów podejmują działania, aby ten trend zahamować, ale jak dodał „nie jest to łatwe”. Na odpływ ludności z terenów wiejskich ma wpływ ma kilka czynników. Paradoksalnie jednym z nich jest rolniczy charakter Podlaskiego.

– Chodzi o zmianę profilu gospodarki rolnej. Obecnie gospodarstwa są bardzo duże, ale utrzymuje się z nich mniejsza liczba ludzi. Zatem ci, którzy nie są w stanie wyżyć z rolnictwa, szukają szans w innych miejscach – mówił Jacek Piorunek.

Kolejną przyczyną, jego zdaniem jest słabe uprzemysłowienie, które z kolei wynika z unikatowego charakteru przyrodniczego Podlaskiego. Ogromna część województwa jest objęta programem Natura 2000, a więc znajduje się pod ochroną.

– Mamy cztery parki narodowe, trzy parki krajobrazowe, a to wszystko powoduje, że ingerencja infrastrukturalna na tym obszarze, czyli uprzemysławianie jest bardzo ograniczona – dodał członek zarządu.

Ostatnie lata przyniosły też kolejny poważny problem: sytuacja geopolityczna i tzw. trudne sąsiedztwo z Białorusią.

– Sytuacja na granicy dramatycznie wpływa na miejscowości i gminy przygraniczne z uwagi na brak perspektyw. Poziom eksportu z naszego regionu na wschód jest na zerowym poziomie, inwestycje nie pojawiają się ze względu na trudne sąsiedztwo. Mieszkańcy, widząc taką sytuację szukają miejsca w większych miejscowościach, bo chcą się rozwijać – mówił Bogdan Dyjuk. Poinformował, że na przestrzeni kilku lat z 1,2 mln mieszkańców w Podlaskiem zostało 1,1 mln osób.

 

 

– Chcemy to powstrzymać, chcemy rozwoju wsi, podtrzymania tożsamości kulturowej, ale także podniesienia poziomu życia codziennego, dostępności do normalnych dóbr: do sieci wodno-kanalizacyjnej, do dróg, do świetlic, edukacji i opieki zdrowotnej – mówił członek zarządu. – My te braki uzupełniamy, wymieniamy starą infrastrukturę, a też są miejsca, gdzie budujemy od zera.

Rozwiązania problemów wyludniania wsi poszukuje też Unia. Podczas wtorkowej konferencji koordynator zespołu ds. długoterminowej wizji z dyrekcji generalnej ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich Komisji Europejskiej Sylvia Nanni przedstawiła m.in. założenia „paktu dla wsi”. To inicjatywa Komisji Europejskiej, która zachęca do szerokiego porozumienia różnych środowisk np. mieszkańców, rolników, liderów, a także i decydentów w sprawach niezbędnych zmian polityki wobec wsi oraz tworzenia synergii między różnymi źródłami finansowania skierowanymi na obszary wiejskie.

Główne cele paktu to: zwiększenie roli obszarów wiejskich i uwzględnienie ich w programach politycznych, tworzenie sieci kontaktów, współpraca i wzajemne uczenie się oraz zaangażowanie w działania.

Sylvia Nanni zwróciła też uwagę, że unia nie łączy rozwoju obszarów wiejskich jedynie z rolnictwem. Mieszkańcy wsi nie muszą być związani z tą branżą, ale aby pozostać muszą mieć zapewnioną dobrą komunikację z miastem, służbę zdrowia i dużą decyzyjność w sprawach lokalnych.

Tak widzi rozwój obszarów wiejskich Komisja Europejska. Sylvia Nanni zachęcała też do korzystania z funduszy unijnych przeznaczonych właśnie na te cele m.in. z programu LEADER.

Podczas konferencji z prelekcjami wystąpili również: zastępca dyrektora Biura Promocji Gospodarczej Michał Szczepura, Lukács Hayes z Budapesztu, współzałożyciel Cooperative City, dr Andrzej Klimczuk ze Szkoły Głowna Handlowej w Warszawie oraz Ágnes Németh z Uniwersytetu Wschodniej Finlandii.  Natomiast instrumenty wspierające rozwój obszarów wiejskich prezentowali dyrektor Biura ds. Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność Wioletta Szczytko, dyrektor Biura Podlaskiego Centrum Produktu Lokalnego Magdalena Tymińska. 

Aneta Kursa
red.: Cezary Rutkowski
fot.: Paweł Krukowski