Odkrywamy podlaskie gminy – Nowy Dwór

Zajmując obszar 121 kmkw, od północy graniczy z gminą Lipsk, od południa z gminą Sidra, na niewielkim odcinku z gminą Kuźnica, a od zachodu z gminą Dąbrowa Białostocka. Wschodnia jej granica z kolei sąsiaduje z Republiką Białoruś.

Było sobie miasteczko nad Biebrzą

Sercem gminy jest Nowy Dwór leżący nad rzeką Biebrzą, która bierze swój początek w miejscowości Talki. Rozplanowanie przestrzenne miejscowości wpisane jest do rejestru zabytków. Obecnie dominuje tu zabudowa niska. Urząd gminy i obiekty usługowe, np. ośrodek zdrowia, oświaty, sportu i handlowe, zlokalizowane są w centrum wsi.

Nowy Dwór na przełomie XVI i XVII w. był ważnym ośrodkiem na terenie rozległej Puszczy Grodzieńskiej, zarządzanej przez królów polskich i wielkich książąt litewskich. Fundację parafii św. Jana Chrzciciela w 1504 r. miasto zawdzięcza królowi Aleksandrowi Jagiellończykowi. W 1536 r. Puszczę Nowodworską wykupiła na własność królowa Bona. 12 sierpnia 1578 r. król Stefan Batory nadał miastu przywilej na prawo magdeburskie i herb – lew na murze. Nowy Dwór prawa miejskie utracił w 1934 r.

Tam, gdzie współgra natura i architektura

Część gminy leży bezpośrednio w otulinie Biebrzańskiego Parku Narodowego. Lasy prywatne i państwowe zajmujące jej znaczną część są ostoją dzikiego ptactwa i zwierząt. To prawdziwy raj dla miłośników przyrody.

W Nowym Dworze znajduje się szesnastowieczny kościół pw. Świętego Jana Chrzciciela, który był wielokrotnie przebudowywany. W 1615 r. świątynię powiększono o murowaną kaplicę, w której pochowano proboszcza ks. Wojciecha Krzyczkowskiego. Drugą, drewnianą kaplicę zbudował proboszcz ks. Władysław Koc w 1703 r. Swój obecny kształt uzyskała w latach 80. XIX w.

Warto wspomnieć, że na terenie gminy, w miejscowości Bobra Wielka, znajdował się niegdyś modrzewiowy dwór z 1818 r. Okazały budynek wybudowany przez Michała Butowta Andrzejkowicza, gubernatora grodzieńskiego i wołyńskiego, znajduje się teraz w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej.

Pigułka, czyli miejsca warte odwiedzenia

• Wieś Talki – źródło rzeki Biebrzy.
• Parafia rzymskokatolicka pw. Św. Jana Chrzciciela w Nowym Dworze i cmentarz przykościelny – najstarsza parafia w górnym basenie Biebrzy.
• Cerkiew pw. Św. Mikołaja w Nowym Dworze. W 2020 r. trwały interwencyjne prace archeologiczne na terenie parafii prawosławnej. Odkryto stare cmentarzysko przycerkiewne z XVI w.
• Cmentarz rzymskokatolicki w Nowym Dworze z kaplicą grobową rodziny Eynarowiczów (1903 r.).
• Wieś Bobra Wielka – park dworski z aleją lipową i starym młynem wodnym.
• Cmentarzysko ze stelami kamiennymi w Jagintach.
• Szkolna Izba Regionalna w Szkole Podstawowej w Nowym Dworze.

źródło: Urząd Gminy Nowy Dwór, wikipedia.org
Anna Augustynowicz
red.: Julia Szypulska
fot.: Kamil Timoszuk