85. rocznica pierwszej masowej deportacji Polaków na Sybir

10 lutego 2025

85. rocznica pierwszej masowej deportacji Polaków na Sybir / Fot. Krzysztof Duszyński

	        Osoby, które przeżyły tamte wydarzenia, wspominają tę noc jako moment strachu i niepewności przed tym, co mogło się stać. Zostali zmuszeni przez sowieckich okupantów do opuszczenia swoich domów i wywiezieni do wyczerpującej pracy przy wyrębie lasów oraz na stepy Kazachstanu. W nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku miała miejsce pierwsza masowa wywózka Polaków w głąb Związku Sowieckiego. W poniedziałek (10.02) przed Grobem Nieznanego Sybiraka oraz Pomnikiem Matki Sybiraczki w Białymstoku kwiaty złożył m.in. marszałek Łukasz Prokorym.        

Ludzi przymusowo zsyłanych na Syberię w czasach carskich i istnienia Związku Sowieckiego nazywamy Sybirakami. W latach 1939-1941 deportowano od trzystu tysięcy do ponad miliona Polaków. Wśród osób, które zmarły w trakcie wywózki, dominowały dzieci i osoby starsze. Tysiące z nich nigdy nie powróciło do ojczyzny.

– Dziś obchodzimy rocznicę jednej z najtragiczniejszych kart w historii naszego narodu. Pamięć o tych, którzy padli ofiarą sowieckich represji, jest naszym moralnym obowiązkiem. Dlatego pamiętamy o ich niezłomności i patriotyzmie – mówił marszałek Łukasz Prokorym.

Wśród grup przeznaczonych do deportacji znajdowały się rodziny jeńców wojennych, policjantów, leśników, pracowników przedwojennej administracji oraz kolejarzy.

Osoby zgromadzone pod pomnikiem słuchają przemówienia mężczyzny

Zbliżenie na kilku mężczyzn stojących pod pomnikiem

Zbliżenie na innych mężczyzn stojących pod pomnikiem. Jeden z nich jest w mundurze wojskowym

Trzech mężczyzn i kobieta pochylają głowy przed pomnikiem

Para - mężczyzna i kobieta stoi przed pomnikiemz wiązanką kwiatów

Mężczyzna z wiązanka kwiatów i drugi ze zniczem

Dwaj starsi mężczyźni w mundurach stylizowanych na oddziały legionów marszałka Piłsudskiego trzymają w rękach znicze

Mężczyzna w harcerskim stroju trzyma znicz

Widok fragmentu pomnika Matki-Sybiraczki z inskrypcji dedykowaną polskich matkom, które poświęcały się, aby uratować na zesłaniu swoje dzieci od śmierci i podtrzymywać wśród nich kulturę ojczystą

Osoby w różnym wieku stoją pod pomnikiem, cześć z nich trzyma wiązanki kwiatów w rękach

Mężczyzna składa hołd przed pomnikiem kładąc rękę na sercu

Dwóch mężczyzn w mundurach i jeden w stroju cywilnym oddaje hołd przed pomnikiem

Żołnierska warta honorowa przed pomnikiem

Pamięć o tamtych tragicznych wydarzeniach obecnie kultywują Sybiracy oraz ich potomkowie.

– 10 lutego rano do mego domu przyszła grupa składająca się z trzech osób i oznajmiła, że będziemy deportowani. Mówili, że obecny teren, który zamieszkujemy, należy do Republiki Ukrainy i oni jako nowe władze mają prawo przenosić swoich ludzi. I tak się stało, zostaliśmy wywiezieni na Sybir – mówił Józef Panasiuk, sybirak oraz wiceprezes białostockiego oddziału Związku Sybiraków, który w imieniu Sybiraków oddał im hołd i uczcił ich pamięć.

Elżbieta Rogowska ze Wspólnoty Wnuków Sybiraków uważa, że kultywowanie pamięci spoczywa na kolejnych pokoleniach.

– Ważny jest nasz udział, wnuków Sybiraków, w uroczystościach, czy pójście do szkół, rozmowy z młodzieżą, bo nie możemy zapomnieć o tej naszej historii. Jesteśmy Polakami, jako naród przeżyliśmy wiele tragicznych momentów. Leżymy w takim, a nie innym położeniu geograficznym, co skutkowało w przeszłości rozbiorami Polski. Także to jest nasz obowiązek wobec naszych przodków, którzy zginęli w Kazachstanie i na Syberii – podkreślała.

W poniedziałek hołd Polakom represjonowanym przez stalinowski reżim oddali także: poseł Krzysztof Truskolaski, wojewoda Jacek Brzozowski, zastępca prezydenta Białegostoku Tomasz Klim, Jerzy Bołtuć, pełnomocnik Wojewody Podlaskiego ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Karolina Stachnik, dyrektor Gabinetu Marszałka, a także Sybiracy i potomkowie zesłańców.

Cezary Rutkowski
red.: Paulina Dulewicz, Anna Tyszkiewicz
fot.: Krzysztof Duszyński

Opublikował: Jerzy Górko

10 lutego 2025