Tradycja i nowoczesność. Nagrodzono najpiękniejsze podlaskie radziuszki

Do Ogólnopolskiego Konkursu na Tkaninę Przetykaną – Radziuszkę dwudziestu twórców przesłało 32 prace. Artyści mieli za zadanie skorzystać z dawnych wzorów zawartych w publikacji Podlaskiego Instytutu Kultury „Radziuszka – wzory i technika”.

Tradycja w modzie

Konkurs prowadzony był w dwóch kategoriach: tkanina tradycyjna oraz mniejsza forma tkacka, czyli produkty użytkowe inspirowane tkaniną przetykaną. W pierwszej nagrodzono i wyróżniono łącznie dziewięć osób. Na najwyższym podium znalazły się aż trzy artystki: Sabina Koch ze Szczepek za radziuszkę, Urszula Mendryk z Białegostoku za kapę „Kamienne kręgi” oraz Karina Zaborowska z Podkamionki za obrus „Pająk”.

Pani Sabina, jedna z najbardziej znanych podlaskich tkaczek zajmuje się rzemiosłem od lat 70.

– To nasza tradycja rodzinna. Moja mama tkała i później ja. Najpierw były perebory, czyli tkania wybierana. Takie wówczas było zapotrzebowanie, a później też inne tkaniny, także i radziuszki – opowiadała.
 
Zauważyła, że coraz więcej osób młodych „garnie się” do warsztatów z tkania. 

– Młode dziewczyny, po studiach, wykształcone chcą tym się zajmować i coraz więcej ich tego rzemiosła się uczy. Cieszy mnie to, ale też trochę dziwi, bo dla mnie to taka zwyczajna praca wiejskich kobiet – mówiła skromnie. Przyznała, że podziwia nowoczesne projekty prezentowane na wystawie przygotowane przez jej młodsze koleżanki po fachu.

Nowoczesność oparta na tradycji

I właśnie w kategorii przedmiotu użytkowego inspirowanego radziuszką nagrody przyznano dwunastu twórczyniom. Laur zwycięstwa otrzymała Anna Lewczuk za komplet: spódnica ołówkowa i pasek nazwane „Złotą godziną” oraz torebkę o nazwie „Błękitna godzina”. Ten zestaw cieszył się ogromnym zainteresowaniem zwłaszcza żeńskiej części publiczności. To, co było zaskoczeniem, to lekkość utkanej spódnicy i jej niezwykle modny i elegancki fason. W połączeniu z szerokim pasem i niewielką torebką komplet prezentował się wspaniale.

W kategorii produktów użytkowych wyróżnienie otrzymała również Beata Palikot-Borowska. To znana białostocka artystka, od prawie 30 lat związana z przemysłem włókienniczym. Dawniej projektowała dla fabryki włókienniczej „Fasty”, obecnie dla Fabryki Dywanów „Agnella”. Jury doceniło jej projekt zestawu drzwi do komody. To zupełnie nowa aranżacja tradycyjnego wzoru. Tkanina „radziuszka w ogórki”, jako centralna część mebla wydaje się pomysłem godnym zainteresowania najwybitniejszych producentów mebli.

– To jest odkrywanie na nowo urody tych tradycyjnych tkanin. Wykorzystanie ich czasem w nieoczywisty sposób. To jest droga, dzięki której tradycja będzie żywa – mówiła.

Warto dodać, że Beata Palikot-Borowska obecnie realizuje projekt tkacki w ramach stypendium artystycznego Marszałka Województwa Podlaskiego.

Na wystawie zaprezentowano też lampy z radziuszkowymi abażurami, poduszki, parawany, fotele, szale, obrusy i oczywiście pięknie wyeksponowane tradycyjne kapy.

Renesans tkactwa 

Członkini jury konkursowego Aleksandra Pluta z Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej zaznaczyła, że konkurs na radziuszkę ma swój cel promocyjny.  

– To jest renesans radziuszki, która była trochę zapomniana, a przez ostatnie lata przeżywa renesans, takie konkursy właśnie ożywiają te niektóre zapomniane troszkę tradycje – podkreślała.

Pod wrażeniem wystawy był marszałek Prokorym.

– Bardzo cieszę się, że mogę być na tej pięknej wystawie. Dbanie o dziedzictwo kulturowe jest zadaniem władz województwa, zatem dziękuję wszystkim twórcom za te wspaniałe dzieła. Jestem pełen podziwu dla tak wyjątkowych umiejętności – powiedział. – Ale ta dzisiejsza wizyta tu ma też dla mnie wymiar osobisty i jest jak powrót do lat dzieciństwa i do Janowa koło Sokółki, gdzie mieszkali moi dziadkowie, a babcia właśnie zajmowała się tkactwem. Pamiętam dom i ją nad krosnami – wspominał Łukasz Prokorym.

„Dobry duch” Podlaskich splotów

Ogólnopolski Konkurs na Tkaninę Przetykaną – Radziuszkę jest elementem jednego ze sztandarowych działań Podlaskiego Instytutu Kultury – „Podlaskich splotów”. To projekt, który instytucja realizuje od wielu lat przy wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i oczywiście Województwa Podlaskiego. Koordynatorką i „dobrym duchem” przedsięwzięcia jest Krystyna Kunicka.

Marszałek Prokorym właśnie jej przekazał szczególne gratulacje i podziękowania za skuteczne ożywianie lokalnych tradycji.

– Dziękuję za promowanie tej sztuki. To, że tkactwo tradycyjne przetrwało, co więcej, że staje się niebywale popularne, jest w ogromnej mierze pani zasługą – zaznaczył.

Natomiast koordynatorka „Podlaskich splotów” podkreślała, zwracając się do uczestników:

– Śmiało mogę powiedzieć, że to dzięki wam, dzięki waszej pracy te tkaniny są tutaj. To dzięki wam te przepiękne tkaniny dawniej służące przede wszystkim, jako narzuty na łóżka zostały wyciągnięte z niebytu.

Autorami prac konkursowych są w większości osoby, które uczyły się tkactwa na warsztatach organizowanych od wielu lat przez Podlaski Instytut Kultury w ramach projektu Podlaskie Sploty. Dzięki Podlaskim Splotom z roku na rok rośnie zainteresowanie technikami tkackimi, wiele osób uczy się tego dawnego rzemiosła, kupuje krosna, otwiera własne pracownie, uczy innych. Dla wielu twórców tkactwo staje się sposobem na życie, źródłem utrzymania.

Wśród gości wydarzenia byli również dziekan Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej prof. Tatiana Misijuk, zastępca dyrektora Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego w urzędzie marszałkowskim Anna Maria Dobrowolska Cylwik.

Sobotnie rozstrzygnięcie konkursu zakończyło tegoroczną edycję „Podlaskich splotów”.

Aneta Kursa
fot.: Kamil Timoszuk

Laureaci konkursu: 

W pierwszej kategorii nagrodzono i wyróżniono łącznie 9 osób. Przyznano trzy miejsca pierwsze:

• Sabina Knoch (Szczepki): Tkanina wielonicielnicowa (radziuszka);
• Urszula Agnieszka Mendryk (Białystok): Kapa „Kamienne kręgi”;
• Karina Zaborowska (Podkamionka): Obrus „Pająki”;

II miejsce:

• Marta Barbara Bajko (Białystok): Tradycyjna tkanina ludowa – narzuta na łóżko
• Irena Ignaciuk (Lewkowo Stare): Radziuszka

III miejsce:

• Małgorzata Kiełkucka (Białystok): Tkanina „Początki”
• Katarzyna Daniewicz (Czarna Białostocka): Tkanina „Rozeta podlaska”

Wyróżnienie:

• Marzena Nowak (Motyka): Obrus „Złote motyle”
• Aleksandra Maria Staszak (Białystok): Tkanina „W zielone gramy”

II kategoria, mniejsza forma tkacka – produkt użytkowy wykonany z wykorzystaniem lub inspirowany tkaniną przetykaną. Łącznie nagrodzono i wyróżniono 12 twórczyń.

I miejsce:

• Anna Lewczuk (Białystok): Zestaw spódnica ołówkowa „Złota godzina”, pasek szeroki „Złota godzina”, torebka „Błękitna godzina”

II miejsce:

• Marta Barbara Bajko (Białystok): Tkanina ludowa jako współczesny design „F jak Fotel”
• Anna Olesiuk-Sawicka (Reduty): Parawan „Lniane Trio”

III miejsce:

• Barbara Sojko (Białystok): Torba na ramię;
• Małgorzata Kiełkucka (Białystok): Zestaw „Złote kwiaty” (lampa + poduszki)

Wyróżnienie:

• Beata Palikot-Borowska (Białystok): Zestaw: drzwi do komody klasyczne „Radziuszka w ogórki”, wzór nr 5 oraz drzwi do komody – nowoczesna interpretacja wzoru nr 5
• Magdalena Kozioł (Kojły): Bieżnik: „Motyle na łące”
• Magdalena Marzec (Żytkiejmy): Zasłonka na małe okno
• Katarzyna Jezierska-Tratkiewicz (Stefanówka): „Ponczo na pogodę w kratkę”
• Zofia Magdalena Kierylak (Siedlce): Bieżnik
• Krystyna Zagrobelna (Olsztyn): Tkanina „Damą być”
• Aneta Popławska (Białystok) zestaw: torebka do ręki, torebka na łańcuszku, opaska do włosów