Debata na temat inicjatywy Trójmorza w Domu Polski Wschodniej w Brukseli

Wicemarszałek Województwa Podkarpackiego Ewa Draus otwierając debatę, zwróciła uwagę na to, jak ważnym projektem jest Inicjatywa Trójmorza:

- Inicjatywa Trójmorza wspiera współpracę państw Europy Środkowej borykających się z różnymi problemami, w tym: gospodarczymi i społecznymi - mówiła wicemarszałek Draus.

Podczas debaty wiele czasu poświęcono roli Polski w ramach inicjatywy Trójmorza. Szczególnie widoczne jest to w czasie inwazji Rosji na Ukrainę, gdy działania trójmorskie na rzecz wschodniego sąsiada inspirowane są przede wszystkim przez Warszawę, chociaż przewodnictwo w Inicjatywie ma Łotwa. Najbliższe miesiące będą prawdopodobnie kluczowym okresem, który pokaże, czy Inicjatywa Trójmorza pozostanie inicjatywą dyplomatyczną, czy też może rozwinąć się w poważny, praktyczny projekt współpracy wschodzących krajów europejskich.

- Trójmorze to projekt, który balansuje w pewien sposób obecną sytuację geopolityczną - powiedział prof. Zdzisław Krasnodębski – W kuluarach europejskich instytucji coraz częściej mówi się wprost o pewnych zmianach związanych z założeniami, na których opiera się Unia Europejska. Należy też mieć świadomość, że Trójmorze nie jest przeciwwagą dla Unii Europejskiej w jej obecnym kształcie, ale jej ważną częścią – dodał poseł Parlamentu Europejskiego.

Prof. Zdzisław Krasnodębski mówił też o zmieniającej się sytuacji geopolitycznej w Europie w związku z agresją Rosji na Ukrainę oraz, rolę w tym procesie Inicjatywy Trójmorza:

- Okazało się, że dotychczasowa polityka Unii Europejskiej była oparta na pewnych iluzjach. Dotyczy to, chociażby polityki energetycznej. O bezpieczeństwie energetycznym w Parlamencie Europejskim na początku tej kadencji jeszcze nikt nie chciał słyszeć, a przecież Europa będzie potrzebowała gazu jeszcze przez wiele lat. Agresja na Ukrainę zmieniła sytuację w Europie pod wieloma względami. Z naszego punktu widzenia, krajów Trójmorza, ważne jest przyciągnięcie kapitału prywatnego i otwarcie się na Ukrainę - powiedział.

Sebastian Łukaszewicz, Wicemarszałek Województwa Podlaskiego poinformował, że Województwo Podlaskie, podobnie jak i pozostałe województwa Polski Wschodniej podjęły stosowne uchwały w sprawie powołania Sieci Gospodarczej Regionów Trójmorza i wyraziły wolę podpisania Deklaracji Lubelskiej w sprawie powołania Sieci Gospodarczej Regionów Trójmorza.

- Województwo Podlaskie swój udział w Inicjatywie Trójmorza traktuje jako impuls i jedną z dróg wdrażania strategii zrównoważonego rozwoju regionu w spójności z planami w tym zakresie naszych bezpośrednich krajowych i zagranicznych sąsiadów oraz w szerszym kontekście - Polski i Europy – podkreślił Sebastian Łukaszewicz. - Położenie geograficzne i specyfika gospodarcza Województwa Podlaskiego niejako narzuca nam charakter obecnych i przyszłych działań, ale też predysponuje - podobnie jak wszystkich sygnatariuszy - do określonej roli w realizacji celów stawianych przez Inicjatywę – dodał wicemarszałek.

Ważnym z punktu widzenia samorządowców był punkt dyskusji związany z kluczowymi projektami infrastrukturalnymi mogącymi wzmocnić inicjatywę Trójmorza. Wicemarszałek Województwa Podlaskiego podniósł temat kwestii rozwoju infrastruktury komunikacyjnej w Europie Środkowo-Wschodniej:

- Istotnym projektem, który umożliwi szybki postęp krajów Trójmorza, jest Rail Carpatia, który ma połączyć Morze Bałtyckie z Morzem Egejskim i Adriatyckim. Unia z zainteresowaniem przygląda się temu projektowi. Infrastruktura komunikacyjna jest magnesem, który może zatrzymać ludzi w naszych regionach, bo nasze regiony są wyludniające się - powiedział.

Zwrócono też uwagę na trwające od dłuższego czasu polskie spory z Brukselą, które mogą napotkać nieoczekiwane problemy związane z rozwijaniem inicjatywy Trójmorza.

- Pamiętajmy, że wszystkie państwa tworzące Inicjatywę Trójmorza są jednocześnie członkami Unii Europejskiej. To bardzo istotna kwestia. – powiedział minister Maciej Stadejek - Należy wyraźnie podkreślić, że Trójmorze nie jest próbą tworzenia struktury konkurencyjnej wobec UE. Wręcz odwrotnie, Inicjatywa Trójmorza ma na celu poprawę połączeń, czy jak się teraz coraz częściej mówi, „konektywności” pomiędzy członkami UE będzie przekładać się na wzrost potencjału i znaczenia całej Unii Europejskiej oraz wzmocnienie jej pozycji na świecie. Dlatego jestem przekonany, że na szybszym rozwoju regionu Trójmorza zyskają również państwa Europy Zachodniej.

Maciej Stadejek, zastępca Stałego Przedstawiciela RP przy Unii Europejskiej, zwrócił też uwagę na to, jak przystąpienie Ukrainy do Unii Europejskiej pobudzi współpracę w Europie:

- My od zawsze uważaliśmy, że nasi wschodni sąsiedzi, którzy będą w stanie podjąć wysiłek reformatorski, będą mogli dołączyć do Unii Europejskiej. Wojna za naszą wschodnią granicą uruchomiła inną dynamikę w relacjach: Unia - Ukraina i Unia - Rosja. W czerwcu tego roku udało się coś, co nie było oczywiste nigdy wcześniej - rozpoczął się proces przystąpienia Ukrainy do Unii Europejskiej. Wejście Ukrainy do Unii domknie pewien projekt integracji kontynentu i da zastrzyk nowej energii całej Wspólnocie. Po drodze oczywiście czeka nas jeszcze proces odbudowy Ukrainy. Nie ulega wątpliwości, że państwo to będzie potrzebowało ogromnej pomocy, ale ta pomoc będzie także krokiem w kierunku przystąpienia do Unii. Tu jest szansa dla Trójmorza, bo celem Inicjatywy Trójmorza jest także pobudzenie rozwoju w tej części Europy - mówił.

W związku z tym, że organizatorem spotkania był Dom Polski Wschodniej w Brukseli, który jest wspólnym przedstawicielstwem pięciu polskich samorządów w stolicy Unii Europejskiej, poruszony też został wątek samorządowego wymiaru inicjatywy Trójmorza, który w ostatnich latach zyskał na znaczeniu.

Inicjatorem samorządowego wymiaru Trójmorza jest Województwo Lubelskie, które wdraża projekt pt. „Sieć Regionów Trójmorza – narzędzie współpracy samorządów Europy Środkowej”, którego partnerem jest Instytut Rozwoju Samorządu Terytorialnego Województwa Lubelskiego (IRST). Projekt wdrażany w okresie 15.05.2022 – 15.12.2022 finansowany (136 500 PLN) jest z budżetu państwa w ramach konkursu Ministra Spraw Zagranicznych RP „Dyplomacja Publiczna 2022”. Dotychczas deklarację przynależności do Sieci złożyło 20 regionów z 6 krajów, m.in. Polski, Słowacji, Litwy, Rumunii, Węgier i Ukrainy (jako partnerzy stowarzyszeni).

Od 2015 r. inicjatywa Trójmorza służy zacieśnianiu powiązań w regionie szerzej rozumianej Europy Środkowej (między Morzem Bałtyckim, Adriatyckim i Czarnym), tworzących trwałe podstawy dla rozwoju gospodarczego w zakresie energii, transportu, komunikacji cyfrowej i gospodarki.

Powołana została jako forum współpracy 12 państw: Austrii, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii i Węgier. Obszar obejmujący państwa należące do Inicjatywy Trójmorza stanowi prawie jedną trzecią całkowitej powierzchni Unii Europejskiej. Mieszka tu ponad 112 milionów ludzi. Region odnotowuje stabilny wzrost gospodarczy i ograniczoną stopę bezrobocia.

W 2021 r. z inicjatywy Województwa Lubelskiego powołana została Sieć Regionów Trójmorza jako format bezpośredniej współpracy między samorządami z dwunastu państw Inicjatywy Trójmorza. Dotychczas deklarację przynależności do Sieci złożyło 20 regionów z 6 krajów, m.in. Polski, Słowacji, Litwy, Rumunii, Węgier i Ukrainy (jako partnerzy stowarzyszeni).

oprac.: Paulina Tołcz