– To była straszna tragedia, niewyobrażalna rzeź. Musimy o tej tragedii pamiętać i pielęgnować pamięć o jej ofiarach, ku przestrodze. A w obecnych, bardzo niebezpiecznych czasach ta przestroga powinna wybrzmiewać jeszcze mocniej – podkreślała Wiesława Burnos.

List do organizatorów i uczestników uroczystości skierował marszałek Artur Kosicki. Przypomniał w nim m.in., że Wielka Synagoga, której kres nadszedł 27 czerwca 1941 r., była dumą przedwojennego Białegostoku i przykładem zgodnego współistnienia w naszym mieście różnych religii i narodów.

„Dziękuję wszystkim, którzy nieustannie podtrzymują świadectwo o tej wojennej tragedii. Wierzę, że ta i wiele innych ofiar poniesionych przez naród żydowski w straszliwych latach hitlerowskiej okupacji nie pójdą na marne. Białystok, ale także – Tykocin, Orla i inne miejsca w naszym województwie, to symbole cierpienia i bólu zadawanego w imię totalitarnej ideologii. Jej narzędziem jest agresja i wojna”- czytamy w liście.

Gościem wtorkowych uroczystości był kierownik Wydziału Kultury Ambasady Republiki Federalnej Niemiec w Warszawie Lorenz Barth.

– To bardzo ważne, aby zachować pamięć tego, co stało się tutaj w czasie II wojny światowej, pamięć o zbrodniach, których dopuścili się Niemcy – mówił niemiecki dyplomata.

W obchodach rocznicy spalenia Wielkiej Synagogi uczestniczyli również: wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski, przedstawicielka Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie Lucy Lisowska, parlamentarzyści, samorządowcy, dyrektorzy instytucji kultury, historycy, przedstawiciele środowisk żydowskich oraz mieszkańcy.

***

Dramat, który rozegrał się 27 czerwca 1941 r., miał miejsce w dniu wkroczenia Niemców do Białegostoku. Hitlerowcy zapędzili do budynku Wielkiej Synagogi mężczyzn i chłopców narodowości żydowskiej i podpalili budynek. Do tych, którzy próbowali się bronić lub uciec, strzelali. Kilkanaście, spośród kilkuset osób uratował polski dozorca Józef Bartoszko, któremu udało się otworzyć tylne drzwi budynku. To był początek trwającej blisko dwa lata eksterminacji żydowskiej społeczności w Białymstoku. Ten dzień zapamiętano jako „czarny piątek”.

Aneta Kursa
red.: Barbara Likowska-Matys
fot.: Krzysztof Duszyński