Konferencja na temat przyszłości polskiego rolnictwa

 – Województwo podlaskie to region, którego 40 procent populacji zamieszkuje obszary wiejskie, a 78 spośród 118  gmin to gminy wiejskie.  Przemysł rolno-spożywczy to kluczowa gałąź naszej gospodarki. Nic więc dziwnego, że jako Zarząd Województwa Podlaskiego jesteśmy szczególnie zainteresowani tym, jak będzie wyglądać Wspólna Polityka Rolna w nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej oraz tym, jaki kształt będzie miał nowy Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, który od wielu lat stanowi jedno z najważniejszych narzędzi wspierających rolnictwo i poprawiających jakość życia na wsi – przywitał gości marszałek Artur Kosicki.

Wojna przypomniała o bezpieczeństwie żywności

Marszałek przyznał, że ta dyskusja jest szczególnie ważna także w kontekście wojny na Ukrainie i pojawiającej się na horyzoncie perspektywy dramatycznego ograniczenia podaży żywności na świecie. I to w momencie, gdy świat dopiero zaczął wracać do równowagi po kolejnych falach pandemii.

– Jestem przekonany, że wszyscy mamy świadomość, że bogata i stabilnie rozwijająca się polska wieś jest fundamentem rozwoju każdego regionu – zwłaszcza takiego jak województwo podlaskie – dodał marszałek.

Komisarz Janusz Wojciechowski, który połączył się online z uczestnikami konferencji, także przyznał, że wojna na Ukrainie miała wpływ na sytuację w rolnictwie. Ukraina była ważnym eksporterem żywności i zbóż na Bliski Wschód i do Afryki Północnej, co może zachwiać tamtejszym rynkiem żywności.

– Jeśli chodzi o Unię Europejską, to takiego zagrożenia nie ma. Europa ma nadwyżki w produkcji żywności. Jednak agresja Rosji na Ukrainę przypomniała nam, jak ważne jest zapewnienie bezpieczeństwa żywności – przyznał Janusz Wojciechowski.

Komisarz poinformował o decyzjach Komisji Europejskiej z 23 marca, które miały na celu zabezpieczenie tej sytuacji. To m.in. dodatkowych 500 mln euro z rezerwy budżetowej na Wspólną Politykę Rolną (WPR), zgoda na uruchomienie krajowej pomocy publicznej (dopłaty do nawozów, czy do gospodarstw, które ucierpiały wskutek wzrostu cen pasz), zezwolenie na użytkowanie obszarów wyłączonych z produkcji oraz przyspieszenie terminu wypłat dopłat bezpośrednich.

Więcej swobody w WPR

WPR nawiązuje do celów wytyczonych przez Europejski Zielony Ład, zgodnie z którym, Europa ma być obszarem neutralnym klimatycznie. To odpowiedź na kryzys klimatyczny i silne procesy degradacji środowiska. Zdaniem Janusza Wojciechowskiego, jest wiele korzyści, które z niego płyną, jak dopłaty do rolnictwa ekologicznego, dobrostanu zwierząt czy promowanie krótkiego łańcucha dostaw.

Jest finansowana z budżetu UE. W latach 2023-2027 przeznaczono na nią 386,6 mld euro. Jak przyznał podczas debaty europoseł Krzysztof Jurgiel, ta kwota powinna być dużo wyższa.

– Reforma WPR daje dużo swobody krajom członkowskim, które poprzez Krajowe Plany Strategiczne będą podejmowały decyzje w zakresie wsparcia – przyznał komisarz. – To dobra podstawa do rozwoju, zwłaszcza dla takich krajów jak Polska, gdzie dominują małe i średnie, rodzinne gospodarstwa rolnicze.

Innowacyjny pomysł z Podlaskiego

– Cieszymy się z deklaracji, że to państwa członkowskie będą miały wpływ na kształt WPR – powiedział wicepremier Henryk Kowalczyk. – Wojna na Ukrainie, jak widać, zmieniła sposób myślenia w Unii Europejskiej. Bezpieczeństwo żywności stało się ważnym zadaniem, które stoi przed rolnikami i władzami.

Jak zauważył, Podlaskie opiera się na hodowli bydła, zwłaszcza mlecznego. Sytuacja jest tu stabilna, zwłaszcza że sektor opiera się na polskim kapitale.

Natomiast marszałek Artur Kosicki przedstawił innowacyjny projekt, jaki zamierza w niedalekiej przyszłości realizować Podlaskie. To Ekosystem Innowacji Dolina Rolnicza 4.0.

– Jego celem jest rozwój ekologicznego innowacyjnego rolnictwa, które wykorzystuje najnowocześniejsze technologie. Ten rozwój pociągnie za sobą rozwój ekonomiczny całego regionu wraz z jego stolicą – miastem Białystok – mówił marszałek. – Stworzymy dynamiczną strukturę, która będzie wiązała ze sobą różne podmioty, organizacje i instytucje. Będą one jednocześnie współpracowały i konkurowały ze sobą. Główny nacisk położymy na integrację badań, biznesu i nauki. Wykorzystamy potencjał producentów rolnych, przedsiębiorstw, naukowców oraz uczelni.

Wicepremier Henryk Kowalczyk zapewnił, że ministerstwo będzie wspierać Zarząd Województwa Podlaskiego w tych inicjatywach.

– Rolnictwo jest ważną dziedziną gospodarki i będziemy sobie wzajemnie pomagać, aby znakomicie się tu rozwijało – podkreślił.

W pierwszym panelu o Wspólnej Polityce Rolnej wzięli udział również poseł do PE Krzysztof Jurgiel i poseł na Sejm RP Kazimierz Gwiazdowski oraz Wiktor Szmulewicz, prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych.

Krajowy Plan Strategiczny 2023-2027 a podlaskie rolnictwo

Podczas drugiego panelu Joanna Gierulska i Joanna Czapla z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi przedstawiły założenia Krajowego Planu Strategicznego.

Zakłada on wsparcie zrównoważonego rozwoju polskich gospodarstw, sektora przetwórstwa oraz poprawę warunków życia i pracy w małych miejscowościach wiejskich. Wspierane będą zrównoważone metody gospodarowania, przyjazne klimatowi i środowisku. Chodzi o ochronę wody, gleby i powietrza oraz dbanie o bioróżnorodność.

Jako główne wyzwania zawarte w Krajowym Planie Strategicznym wymieniano: inwestycje w gospodarstwa zajmujące się przede wszystkim produkcją zwierzęcą i gospodarstwa ekologiczne, wzmocnienie konkurencyjności gospodarstw m.in. poprzez zapobieganie rozprzestrzeniania się Afrykańskiego Pomoru Świń oraz inwestycje na rzecz ochrony klimatu m.in. w odnawialne źródła energii, zbiorniki retencyjne.

Jednym z podstawowych elementów przyczyniających się do utrzymania żywotności ekonomicznej gospodarstw są płatności bezpośrednie. Rozwiązania na lata 2023-2027 zaprojektowane zostały tak, aby przede wszystkim wspierać małe i średnie gospodarstwa rolne zaliczane do gospodarstw rodzinnych.

Wspierana będzie lepsza organizacja łańcuchów dostaw, rozwój małego przetwórstwa oraz uczestnictwo w krajowych i unijnych systemach jakości produkcji żywności.

Uzupełniająco inwestycje obejmą przetwórstwo i wprowadzanie produktów do obrotu. Będą też pieniądze na scalenia gruntów. Na wsparcie mogą liczyć młodzi rolnicy.

W Planie ujęto też przedsięwzięcia, których celem jest poprawa warunków życia i pracy w małych miejscowościach wiejskich.

O wyzwaniach, jakie stoją przed sektorem rolnictwa w kontekście wojny w Ukrainie, mówił Lech Kołakowski, wiceminister rozwoju wsi i obszarów wiejskich. Podkreślał, że dynamiczna sytuacja geopolityczna bardzo negatywnie wpływa na sytuację żywnościową na świecie, a szczególnie w krajach Afryki. Dodał, że w obecnej sytuacji należy maksymalnie wykorzystać możliwości produkcji żywności. Zaznaczył, że Polska jako kraj, który ma własna produkcję rolną na bardzo wysokim poziomie, postrzegana jest jako „mocarstwo rolnicze”.

W Polsce obszary wiejskie i tereny rolne zajmują odpowiednio 85 proc. i 52 proc. powierzchni kraju. Na wsi mieszka ok. 15 milionów osób, czyli 38 proc. ludności Polski. W całym kraju jest ok. 1,4 mln gospodarstw rolnych.

W debacie wzięli również udział: Marcin Wroński-zastępca dyrektora Gnerelanego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, Jerzy Leszczyński-przewodniczący Komisji Rolnictwa, Obszarów Wiejskicch i Ochrony Środowiska Sejmiku Województwa Podlaskiego i Joanna Sarosiek-dyrektor Departamentu Rozwoju Regionalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. 

Koncepcja na rozwój

Czwartkową konferencję zakończył panel  dotyczący wizji rozwoju obszarów wiejskich. Uczestniczący w nim europoseł Krzysztof Jurgiel przed rozpoczęciem dyskusji cytował fragment Traktatu z Lizbony, w którym Unia Europejska deklaruje zmniejszenie dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów najmniej uprzywilejowanych.

 – Takim regionem jest m.in. województwo podlaskie – zaznaczył europoseł podkreślając, że tym bardziej potrzebne są tu działania wskazane w traktacie.

Rafał Romanowski, sekretarz stanu w resorcie rolnictwa, w kontekście przyszłości obszarów wiejskich zaznaczył, że rozwój kraju musi być harmonijny i zrównoważony.

– Jeżeli w rolnictwie ma pracować nadal minimum 10 proc. aktywnego zawodowo społeczeństwa, to musimy stworzyć warunki do tego, żeby polska wieś mogła się rozwijać – powiedział kładąc nacisk na potrzebę wykonywania scaleń i retencji.

W panelu wzięli udział także Wanda Klepacka, dyrektor Departamentu Strategii i Rozwoju w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, prof. Maciej Perkowski, kierownik Katedry Prawa Międzynarodowego Publicznego i Europejskiego UwB oraz Grzegorz Leszczyński, Prezes Zarządu Podlaskiej Izby Rolniczej.

Barbara Likowska-Matys, Aneta Kursa, Cezary Rutkowski
red.: Anna Augustynowicz
fot.: Mateusz Duchnowski