Podlaski Produkt Lokalny. Litewskie wypieki z Puńska

Pani Aldona pochodzi z tych terenów i tam właśnie mieszka. Jej rodzina od zawsze zajmowała się cukiernictwem, a tradycyjne przepisy na słodkie przysmaki przekazywane były kolejnym pokoleniom. Już jako 15-letnia dziewczyna pomagała mamie oraz siostrze dziadka w przygotowywaniu wypieków na rozmaite lokalne uroczystości. Dziś w Puńsku w niewielkiej cukierni wspólnie z rodziną zajmuje się ich produkcją i sprzedaje je w małym punkcie na swojej posesji.

Stuliściec owiany tajemnicą

Jednym z popularniejszych wypieków pani Aldony jest stuliściec czyli ciasto według receptury Karaimów.[2] Wykonanie tego przysmaku wymaga kilku godzin przygotowania, ale na efekt warto poczekać. To ciasto drożdżowe z prawdziwym masłem, wiejskimi jajami, makiem, miodem i rodzynkami. Jego oryginalność polega na tym, że jest układane warstwami. Nieodzownym narzędziem w jego przygotowaniu jest puchowa poduszka obszyta lnianym płótnem lub owinięta folią i oprószona mąką.

– Przygotowane drożdżowe ciasto dzielimy na 5 części. Każdą z nich rozciągamy na poduszce posypanej mąką, płaty ciasta mają być prawie przezroczyste. Pojedyncze warstwy polewamy ciepłym masłem, posypujemy cukrem, rodzynkami i makiem z miodem, a następnie kładziemy kolejną warstwę ciasta. Musi być ich minimum pięć – opowiada pani Aldona. – Zwijam je na koniec w rulon w kształt podkowy i piekę.

Stuliściec pani Aldony w swojej recepturze ma pewną tajemnicę, której ona jednak nie chce zdradzić.

– Przepis na stuliściec, który piekę dzisiaj, przekazała mi pewna Karaimka. Obiecałam jej, że będę strzegła sekretu. Zdradziłam go tylko córce - opowiada.

Perły Puńska

Stuliściec pani Aldony zdobył uznanie jury ogólnopolskiego konkursu Nasze Kulinarne Dziedzictwo - Smaki Regionów i w 2010 r. został uhonorowany główną nagrodą – kulinarną „Perłą”. Pani Aldona otrzymała również „Perłę” za rogaliki Dzukeliai w 2024 r. Przepis na nie przekazała jej siostra dziadka. W rodzinach litewskich w Puńsku i jego okolicach rogaliki zdobiły weselne stoły oraz okolicznościowe przyjęcia.

Metoda wykonania rogalików jest nietypowa. Polega na kilkudniowym procesie zakwaszania ciasta i codziennym mieszaniu oraz dodawaniu do niego mąki. Dzięki temu nie trzeba używać spulchniaczy czy drożdży. Ciasto jest wałkowane ręcznie na cienkie płaty, na które układa się marmoladę i zawija rogaliki. Pani Aldona przygotowuje nadzienie sama, ze świeżych owoców z własnego sadu. Na koniec rogaliki są maczane w białku i cukrze.

– Rogaliki są kruche, delikatne, warstwowe. Po przekrojeniu ich struktura przypomina ciasto francuskie – opowiada gospodyni.

Litewskie przysmaki z Puńska

Choć przez wiele lat pieczenie pani Aldony było tylko pasją, z czasem przerodziło się w coś więcej.

– Na początku piekłam dla siebie, rodziny i znajomych – wspomina Aldona Szupszyńska. – Dopiero gdy zauważyłam, jak bardzo ludzie doceniają te wypieki, pomyślałam, że warto spróbować stworzyć coś swojego.

Tak powstała firma „Raguolis”, w której pani Aldona z rodziną wypieka codziennie tradycyjne ciasta: stuliściec, rogaliki, mrowiska i sękacze.

– Moim sekretem są wysokiej jakości składniki: jajka, masło i śmietana, które nadają ciastu pulchności – zdradza pani Aldona. – Nie ukrywam, że najlepszy sękacz to ten pieczony na ogniu, tak jak robiła go moja ciocia. Mam nadzieję, że w przyszłości uda mi się wymienić piec elektryczny na tradycyjny.

Cecylia Lola-Gołembiewska 
fot: Jakub Raube

Dane producenta:

"RAGUOLIS" Szupszyńska Aldona. Wyrób ciast regionalnych

Szkolna 33, 16-515 Puńsk.

 tel.: 667 223 906, 87 516 17 23.

[1] Źródło: http://powiat.sejny.pl, Powiat sejneński, Strategia rozwoju powiatu sejneńskiego na lata 2021-2027, s. 168.

[2] Karaimi polsko-litewscy są potomkami Karaimów krymskich, wyznania karaimskiego. Przyjmuje się, że w 1397 roku wielki książę litewski Witold z wyprawy na Krym sprowadził 383 rodziny karaimskie. Źródło: Waldemar Możdżonek, Karaimi naród zapomniany. Forum Politologiczne, tom 5, INP UMWP Olsztyn 2007.