78. rocznica Obławy Augustowskiej

Uroczystości rozpoczęły się przemarszem sprzed kościoła parafialnego św. Anny w Gibach w kierunku Krzyża – Pomnika. Tam przedstawiciele Związku Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej 1945 roku, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku, Nadleśnictwa Pomorze, Koła Związku Sybiraków w Augustowie, harcerze oraz uczniowie złożyli hołd ofiarom tragicznych wydarzeń sprzed 78 lat.

W wydarzeniu uczestniczyli m.in.: sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Andrzej Dera wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski, poseł Jarosław Zieliński, samorządowcy, mundurowi oraz mieszkańcy regionu, wśród których byli też krewni zamordowanych podczas Obławy.

Odsłonięcie tablicy i koncert

Od 8 lipca trwa w Augustowie zorganizowany po raz drugi przez Instytut Pileckiego festiwal „LIPCOWI”.  Wydarzenie rozpoczęło się koncertem, podczas którego Ewelina Flinta, Reni Jusis, Marika, Tulia oraz Jagoda Kret wykonali dziesięć utworów inspirowanych losami rodzin ofiar Obławy. Zespół Żurkowski zaprezentował także utwory z albumu LIPCOWI, wydanego z okazji rocznicy. Punktem kulminacyjnym festiwalu było oficjalne odsłonięcie w środę, 12 lipca Muru Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej - nowej instalacji artystycznej z nazwiskami ofiar w kamienicy tzw. Domu Turka w Augustowie.

List prezydenta RP

Z okazji obchodów specjalny list do uczestników i organizatorów obchodów wystosował prezydent Andrzej Duda. Wyraził w nim uznanie tym, którzy dbają o historyczną prawdę i przyczyniającym się do jej upowszechniania.

– Wydarzenia 12 lipca 1945 roku nazywa się często „małym Katyniem”, bo tragedia, jaka się wtedy rozegrała, przywołuje wspomnienie sowieckiej zbrodni na oficerach Wojska Polskiego z 1940 roku. Podobieństwa nasuwają się same. Tacy sami byli sprawcy – funkcjonariusze NKWD i Armii Czerwonej; takie same ofiary – polscy patrioci; i taka sama jak po zbrodni katyńskiej – walka z pamięcią o zabitych. Jest jednak pewna różnica między tymi mordami. Dołów śmierci w lasach augustowskich do dziś nie znaleziono. Nie ustalono pełnej listy i miejsca spoczynku większości ofiar. Wiemy, że byli to działacze konspiracji niepodległościowej i ludzie wspierający podziemie antykomunistyczne na Suwalszczyźnie – napisał prezydent.

Andrzej Duda zaznaczył, że „łączy się w bólu z rodzinami i bliskimi ofiar oraz podkreśla, że niepełna wiedza o tym, przez co przeszli po aresztowaniu, oraz brak mogił jest źródłem głębokiego cierpienia”. Prezydent wyraził nadzieję, że prawda o losie ofiar obławy augustowskiej ujrzy światło dzienne i ukoi ból w sercach ich rodzin.

Dom Turka

Warto przypomnieć, że w Augustowie trwają przygotowania do utworzenia Domu Pamięci Obławy Augustowskiej. Siedzibą instytucji ma być „Domu Turka”. W przeszłości ta zabytkowa kamienica była głównym ośrodkiem terroru komunistycznego na Suwalszczyźnie. Od początku 1940 r. do czerwca 1941 roku była siedzibą NKWD i NKGB. W latach 1945-56 roku w budynku mieściło się UB.

***

Obława Augustowska była największą masową zbrodnią na narodzie polskim po zakończeniu II wojny światowej. Celem akcji była fizyczna eliminacja oddziałów podziemia niepodległościowego. Ofiarami Sowietów stały się również osoby podejrzane o kontakty z polską partyzantką.

Według ustaleń historyków w sumie zatrzymano ponad 7 tysięcy osób, część z nich więziono i poddawano brutalnemu śledztwu. Ok. 600 osób było zaginionych i nigdy nie powróciło do domów. Ich dalsze losy oraz miejsce pochówku nie są do dziś znane. Śledztwo w tej sprawie prowadzi Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Białymstoku.

Cezary Rutkowski
red.: Aneta Kursa