Światowy Dzień Pszczół

Światowy Dzień Pszczół został ustanowiony przez Organizację Narodów Zjednoczonych w roku 2017 z inicjatywy Słowenii na cześć Antona Janša (ur. 20 maja 1734) słoweńskiego pszczelarza, a zarazem prekursora nowoczesnego pszczelarstwa. Celem ustanowienia tego święta było podkreślenie znaczenia pszczół przy produkcji żywności.

Według ONZ spośród 100 gatunków roślin stanowiących źródło 90% żywności na świecie, aż 71 to gatunki zapylane przez pszczoły. W Polsce uprawia się około 60 gatunków roślin, których plony uzależnione są od zapylania przez owady. Do najważniejszych można zaliczyć rośliny sadownicze, rzepak, grykę oraz wiele gatunków zielarskich, owoców i warzyw.  

Samotne i z rodziną

Największe znaczenie w zapylaniu odgrywają pszczoły, nie tylko ta najbardziej znana, czyli pszczoła miodna, ale także trzmiele oraz różne gatunki pszczół dziko żyjących. Na świecie opisano ich ok. 20 tys. W Polsce żyje ok. 470 gatunków skupionych w kilku rodzinach. Poznajmy je:

1. Lepiarkowate – najbardziej prymitywna rodzina pszczół; drobne, czarne lub brązowe, średnich rozmiarów. To pszczoły samotnice: Samotka i Lepiarka.
2. Pszczolinkowate – większość z nich to samotne pszczoły zakładające gniazda w ziemi. Wśród nich m.in. Pyleńczyk i Zbierka.
3. Smuklikowate – są jedną z największych rodzin pszczół. Gnieżdżą się w ziemi, często w dużych koloniach. Są tu zarówno samotnice, jak i pszczoły społeczne tworzące kolonie. To m.in.: Błyszczka, Wrzałka i Wigorczyk
4. Spójnicowate – rodzina reprezentowana w naszym kraju przez 11 gatunków średnich i dużych pszczół gnieżdżących się w ziemi, a wśród nich np.:  Obrostka i Spójnica.
5. Miesiarkowate – gnieżdżą się w spróchniałym drewnie, pustych łodygach roślin, szczelinach murów i skał, pustych muszlach ślimaków. To rodzina Murarki ogrodowej – zapylacza sadów oraz Miesiarki lucernówkowej, cenionej na całym świecie za zapylanie lucerny. Są tu też m.in.: Makatka,  Nożycówka i Wałczatka
6. Pszczołowate – rodzina obejmująca gatunki o różnym stopniu organizacji życia społecznego, od samotnych po społeczne. Należą tu gatunki najważniejsze dla gospodarki człowieka na czele z pszczołą miodną i trzmielami, ale także m.in.:  Mamrzyca, Cyga i Brzęczka.

W konkursie i z etykietą

Samorząd Województwa Podlaskiego od lat wspiera ochronę pszczół, popularyzuje rośliny miododajne i promuje pszczelarstwo. Od kilku lat organizuje Wojewódzki Konkurs Wiedzy Pszczelarskiej wspierany przez Technikum Pszczelarskie w Pszczelej Woli. Dzieci i młodzież mogą brać też udział w konkursach plastycznych o pszczołach, a prace laureatów zostają wydane w postaci ściennych kalendarzy. O popularności tych konkursów może świadczyć rekord osiągnięty w 2021 r. – liczba prac na konkurs wyniosła ponad 1400! Komisja oceniała je przez dwa dni.

W roku 2019 r. samorząd województwa wsparł tworzenie przyszkolnych pasiek, którymi zajmują się nauczyciele i uczniowie. Powstały one przy zespołach szkół w Krzyżewie, Dowspudzie k. Suwałk, Czartajewie i Łomży.

Podlaskie Centrum Produktu Lokalnego – działające w Departamencie Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich urzędu marszałkowskiego – w 2024 r. już po raz czwarty zaprosiło podlaskich pszczelarzy do programu darmowych etykiet i zakrętek będących elementem systemu promocji marki „Miód Podlaski”.  Powstał on, by popularyzować pszczelarstwo i wartościowe produkty pszczele wywodzącego się z Podlaskiego. Dodatkowym elementem edukacyjnym tego systemu jest zapoznanie pszczelarzy z zasadami prawidłowego etykietowania oraz z szeroko rozumianą promocją żywności wysokiej jakości. Co roku bierze w nim udział kilkudziesięciu pszczelarzy z regionu, a każdy z nich otrzymuje po kilkaset specjalnie zaprojektowanych etykiet i zakrętek z banderolą.

Również w 2024 r. będzie miała miejsce kolejna edycja konkursu „Pszczelarz Roku w Województwie Podlaskim”. To działanie, które honoruje pszczelarzy z województwa podlaskiego aktywnie uczestniczących w popularyzowaniu pszczelarstwa i produktów pszczelich. W konkursie oceniane są m.in. kompetencje pszczelarskie, higiena produkcji i wyposażenie pracowni oraz zaangażowanie i aktywność propszczelarska zgłoszonych kandydatów. Rozstrzygnięcie tej edycji planowane jest jesienią 2024 r.

Również w bazie internetowej prowadzonej przez Podlaskie Centrum Produktu Lokalnego pod adresem produkty.podlaskie.eu można znaleźć kilkudziesięciu pszczelarzy z regionu. Są tu opisane ich życiowe historie związane z pszczelarzeniem, miejsca, w których można kupić ich produkty i wszelkie dane kontaktowe.

Urszula Arter, Podlaskie Centrum Produktu Lokalnego