Ks. Adolf Kruszewski „Sprawiedliwym wśród Narodów Świata”

Jak przypomniał w swoim wystąpieniu, na każdym medalu wręczanym Sprawiedliwemu, prócz nazwiska odznaczonego, widnieją słowa z Talmudu: „Kto ratuje jedno życie, ratuje cały świat”. Jedną z tych osób „ratujących świat” był właśnie ks. proboszcz Adolf Kruszewski.

– Był wielkim, ale skromnym człowiekiem – swoim bohaterstwem nie chwalił się. Dlatego tym bardziej powinniśmy dziś głośno o nim mówić. O tym, że ukrywał Żydów przed nazistowskimi Niemcami i wspierał tych, którzy również to czynili – mówił Marek Malinowski. – Dowiódł bowiem wielkiej odwagi i hartu ducha w godzinie próby. To przykład pięknie rozumianej miłości bliźniego, której powinniśmy się uczyć we współczesnym świecie.

Światła nadziei

Podczas uroczystości wielokrotnie wspominano o bohaterskich czynach proboszcza z Jabłoni Kościelnej, który podczas okupacji narażał swoje życie, by ratować innych, a jego plebania była miejscem schronienia dla prześladowanych Żydów. O tych czynach świadczyły słowa świadków, przytoczone w montażu słowno-muzycznym.

Po części artystycznej przyszedł czas na wręczenie medalu i dyplomu, który 5 grudnia 2022 r. specjalna komisja Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie przyznała pośmiertnie księdzu (zmarł w 1970 r.). Odznaczenie przekazał Yacov Livne, ambasador Izraela w Polsce.

– W kompletnej ciemności, jak nastała w Europie w czasie II wojny światowej, były światła nadziei. To „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata” – mówił ambasador. – Ratowanie Żydów było wtedy bardzo niebezpieczne, ludzie ryzykowali swoim życiem i życiem swoich rodzin. Nikt z nas nie wie, co by uczynił w takiej sytuacji. Dlatego pamiętamy bohaterstwo, nawet 80 lat później. I zawsze będziemy pamiętać.

Prawnuk stryjeczny księdza – Ryszard Kruszewski, który jako przedstawiciel najbliższej rodziny przyjmował medal, nie krył wzruszenia.

– Ks. Adolf był bratem mojego dziadka, ale przede wszystkim wspaniałym, wielkim człowiekiem. Zasłużył na to wyróżnienie – przyznał krewny proboszcza.

– Jest wzorem do naśladowania, ale ten medal był dla nas niespodzianką. Myśleliśmy, że jego czyny odeszły w niepamięć – dodała Iwona Kruszewska, żona Ryszarda.

Ważny dzień dla całej społeczności

Marek Kaczyński, wójt gminy Nowe Piekuty, powiedział, że ks. Adolf był przez 41 lat proboszczem jego rodzinnej parafii. O tym, że ratował Żydów przed zagładą, wiedzieli wszyscy mieszkańcy.

– Dlatego to ogromnie ważne, że starania o odznaczenie ks. Adolfa Kruszewskiego przyniosły skutek. Ten medal ma wielkie znaczenia dla całej społeczności Jabłoni Kościelnej i gminy Nowe Piekuty. W pewien sposób to nagroda dla wszystkich osób, które ratowały na tych terenach Żydów w czasie II wojny światowej i narażały swoje życie. To szczególny dla nas dzień – stwierdził Marek Kaczyński.

W uroczystości wzięli udział m.in.: wicewojewoda Tomasz Madras, przedstawiciele duchowieństwa, samorządowcy oraz mieszkańcy.

– Mam nadzieję, że ta uroczystość, jako swoista żywa lekcja historii, pozostanie w pamięci i będziemy w naszym codziennym życiu naśladowali postawy reprezentowane przez odznaczonego dziś bohatera – ks. Kruszewskiego – zakończyła uroczystość Katarzyna Mantur, wicedyrektor Szkoły Podstawowej w Jabłoni Kościelnej.

***

Tytuł „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” przyznawany jest przez państwo Izrael osobom nieżydowskiego pochodzenia z całego świata za bezinteresowną pomoc udzielaną Żydom prześladowanym przez nazistowskie Niemcy podczas II wojny światowej. Dotychczas tytuł Sprawiedliwego otrzymało ponad 28 tys. osób z 51 krajów, w tym ponad 7 tys. Polaków. Ich nazwiska zostają wyryte na pamiątkowej tablicy w Ogrodzie Sprawiedliwych w Jerozolimie.

Barbara Likowska-Matys. Cezary Rutkowski
red.: Małgorzata Sawicka
fot.: Kamil Timoszuk